สังข์ทอง

กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว ณ เมืองยศวิมลนครอันมีท้าวยศวิมลเป็นผู้ครองนคร พระองค์ทรงมีมเหสีสององค์คือ พระนางจันเทวี มเหสีฝ่ายขวาผู้เป็นที่รักใคร่ของประชาชนทุกคน และพระนางจันทา มเหสีฝ่ายซ้ายผู้มีจิตใจอิจฉาริษยาผู้อื่นตลอดเวลา

ท้าวยศวิมลต้องการจะมีพระราชโอรสสืบทอดราชบัลลังค์จึงได้บวงสรวงเทวดาฟ้าดินให้ประทานโอรสมาให้ จนกระทั่งพระนางจันเทวีตั้งครรภ์ขึ้นมา สร้างความปิติยินดีให้กับท้าวยศวิมลเป็นอย่างยิ่ง

เมื่อครบกำหนด พระนางจันเทวีก็ได้ประสูติพระโอรสออกมา แต่พระโอรสกลับกลายเป็นหอยสังข์สร้างความอับอายให้กับท้าวยศวิมล พระนางจันทาได้ทีจึงใส่ร้ายว่าพระโอรสเป็นกาลีบ้านเมือง และให้ขับพระนางจันเทวีและพระโอรสหอยสังข์ออกจากวังเสีย

พระมเหสีจันเทวีต้องระหกระเหินออกจากวังไปอาศัยอยู่ที่กระท่อมตายยายชายป่า และได้พบกับพระสังข์ที่ออกมาช่วยแม่ทำงานบ้าน พระนางจันเทวีจึงได้ทุบทำลายหอยสังข์เสีย สองแม่ลูกจึงได้พบกันและอยู่ด้วยกันอย่างมีความสุข

เรื่องล่วงรู้ไปถึงพระกรรณของพระนางจันทา จึงได้ส่งทหารมาจับพระสังข์ไปถ่วงน้ำทิ้ง พระสังข์จมลงไปที่ก้นบาดาล ท้าวภุชงค์ พญานาคราชพบเข้าจึงนำมาเลี้ยงไว้ และได้ส่งพระสังข์ไปให้นางพันธุรัตเจ้าเมืองยักษ์เลี้ยง โดยนางพันธุรัตและชาวเมืองยักษ์ได้แปลงตัวเป็นคนเพื่อหลอกให้พระสังข์หลงเชื่อ จนกระทั่งพระสังข์ได้แอบไปเที่ยวที่ปราสาทหลังวัง และได้พบซากสัตว์ที่พวกยักษ์กินเหลือไว้ จึงได้รู้ว่านี่คือเมืองยักษ์ เมื่อนางพันธุรัตเผลอ พระสังข์จึงแอบชุบตัวในบ่อเงินบ่อทองและขโมยรูปเงาะที่ช่วยให้มีอิทธิฤทธิ์เหาะเหินเดินอากาศได้หนีออกจากเมืองไป

นางพันธุรัตรู้เข้าก็เสียใจและตามพระสังข์จนมาถึงตีนเขาแต่พระสังข์อธิษฐานให้เทวดาช่วยไว้ นางยักษ์ตามขึ้นมาไม่ได้ จึงได้มอบมนต์มหาจินดา ที่ใช้เรียกเนื้อเรียกปลาให้พระสังข์ ก่อนที่จะอกแตกสิ้นใจตายที่ตีนเขานั่นเอง

พระสังข์ได้เหาะมาถึงเมืองหนึ่งชื่อว่าเมืองสามล ท้าวสามลและนางมณฑาเป็นผู้ครองนครท้าวสามลต้องการหาคู่ให้ธิดาทั้งเจ็ดจึงได้จัดการเลือกคู่ให้ทุกองค์ เหลือเพียงรจนาที่ยังไม่ยอมเลือกใคร ท้าวสามลจึงมีรับสั่งให้ไปตามเจ้าเงาะที่อาศัยอยู่กระท่อมปลายนามาให้เลือก รจนามองเห็นรูปทองที่ซ่อนอยู่ภายในจึงโยนมาลัยไปให้เจ้าเงาะ สร้างความไม่พอพระทัยให้ท้าวสามลจนถึงกับขับออกไปจากวัง

ท้าวสามลคิดหาทางกลั่นแกล้งด้วยการให้เจ้าเงาะหาเนื้อหาปลาแข่งกับหกเขย เจ้าเงาะได้ถอดรูปและใช้มนต์มหาจินดาเรียกเนื้อเรียกปลามาเต็มไปหมด พร้อมกับแกล้งทำเป็นเทวดาผู้ปกป้องสัตว์ป่า หกเขยหาปลาไม่ได้ จึงต้องยอมให้ตัดจมูกและหูให้เทวดาแลกกับเนื้อและปลา

ท้าวสามลทรงพิโรธมากที่เสียทีเจ้าเงาะจนถึงขั้นคิดประหารเจ้าเงาะเสีย ร้อนถึงพระอินทร์ ต้องหาทางช่วยด้วยการลงมาท้าตีคลีกับท้าวสามลเพื่อชิงเมือง ท้าวสามลส่งหกเขยไปแข่งก็สู้ไม่ได้ในที่สุดก็ต้องยอมให้เจ้าเงาะไปแข่ง เจ้าเงาะจึงถอดรูปเป็นพระสังข์และตีคลีกับพระอินทร์จนชนะท้าวสามลจึงรับพระสังข์และรจนากลับเข้าวัง

กล่าวฝ่ายท้าวยศวิมล ได้ทรงพระสุบินว่าพระอินทร์มาทูลเรื่องราวความจริงทั้งหมด เมื่อตื่นบรรทมจึงได้ออกติดตามหาพระนางจันเทวีจนพบและปลอมเป็นชาวบ้านออกติดตามหาพระสังข์ถึงเมืองสามล โดยพระนางจันเทวีได้ปลอมเป็นแม่ครัวในวัง และได้แอบสลักชิ้นฟักเป็นเรื่องราวของพระสังข์ เมื่อพระสังข์ได้เห็นชิ้นฟักจึงรู้ความจริงทั้งหมด จึงได้ตามเสด็จ ท้าวยศวิมลและนางจันเทวีกลับไปครองยศวิมลนครสืบไป